Werknemers die langdurig zorgen voor een hulpbehoevend familielid, een buur of een vriend verzuimen aanmerkelijk vaker een langere periode op hun werk. Dit staat in het rapport Concurrentie tussen mantelzorg en betaald werk van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat dinsdag is verschenen.

Van werkenden die zijn gaan mantelzorgen, heeft 18 procent zich minstens twee weken achtereen in een jaar ziek gemeld, tegen 10 procent van hen voordat ze gingen zorgen. Bij werkenden die langer dan twee jaar mantelzorg verlenen, is zelfs bijna een kwart van hen meer dan twee weken achter elkaar afwezig geweest op het werk, tegen 11 procent van hen voordat ze deze zorg verleenden.

Het SCP volgt voor deze studie een representatieve groep van vierduizend werkenden en niet-werkenden (16-64 jaar). ‘De overheid vraagt meer van burgers in de participatiesamenleving. De werkgever en de werknemer betalen de prijs’, aldus het SCP.

Negatieve invloed
De overheid wil dat burgers meer voor elkaar gaan zorgen, om de zorgkosten terug te brengen. Diezelfde overheid wil ook dat mensen langer en meer gaan werken. Het percentage werkenden dat mantelzorg verricht, is tussen 2004 en 2012 gestegen van 13 naar 18 procent. Het zijn vooral meer werkende vrouwen van 45 jaar en ouder die mantelzorg verlenen (eenderde van hen) en mensen die minder dan 28 uur per week werken (een kwart van deze groep).

Opvallend is dat weinig werknemers minder uren gaan werken, als ze de zorg op zich nemen van een hulpbehoevende in hun omgeving; ze vrezen de inkomensachteruitgang of een negatieve invloed op hun carrière. De uren hulp gaan vooral ten koste van hun vrije tijd. Ongeveer een kwart van de mantelzorgers besteedt meer dan vier uur per week aan het huishouden of de persoonlijke verzorging van een hulpbehoevende: het merendeel dus minder dan vier uur per week. De meeste mantelzorgers kunnen de zorg en het werk goed combineren, vooral als dit gaat om minder intensieve hulp (minder dan vier uur per week).
Langdurig verzuim
Door de extra belasting voelen wel meer mantelzorgers zich ongezonder in vergelijking tot anderen die deze zorgtaken niet hebben. Langdurige mantelzorg leidt bovendien tot aanmerkelijk meer langdurig verzuim op het werk; bij degenen die meer dan 28 uur per week werken is zelf 26 procent meer dan twee weken aaneen afwezig op het werk.

‘Dit onderzoek toont hoe belangrijk is om het niet zover te laten komen dat mantelzorgers overbelast raken’, aldus een woordvoerder van Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg. Gemeenten moeten volgens Mezzo bij het keukentafelgesprek er alert op zijn dat de werkende mantelzorger niet wordt overvraagd. ‘En het taboe om te praten over zorgtaken op de werkvloer moet doorbroken worden.’
Stessverhogend
Veel mantelzorgers zijn overbelast. Mantelzorgen is bovendien emotioneel belastend, het gevoel nooit genoeg te doen voor een ander

Evelien Tonkens, hoogleraar burgerschap van de Universiteit voor Humanistiek
‘Het is bekend dat mantelzorgen een stressverhogende factor is’, zegt hoogleraar informele zorg Marjolein Broese van Groenou van de Vrije Universiteit. Veel mantelzorgers redden het meestal wel door bijvoorbeeld verlofdagen op te nemen. ‘Maar er is nu blijkbaar een groep die meer dan voorheen moet zorgen en zich vaker ziek meldt. Dat is niet prettig voor werkgevers en werknemers.’ Werkgevers zouden hierover het gesprek moeten aangaan met werknemers. En mantelzorgers zouden volgens haar meer gebruik moeten gaan maken van verlofregelingen. ‘Die worden nu onderbenut.’

Evelien Tonkens, hoogleraar burgerschap van de Universiteit voor Humanistiek, zegt niet verbaasd te zijn over de toename van langer verzuim. ‘Veel mantelzorgers zijn overbelast. Mantelzorgen is bovendien emotioneel belastend, het gevoel nooit genoeg te doen voor een ander. Met de toenemende verwachting van de overheid dat mensen voor elkaar gaan zorgen, zal het verzuim naar verwachting stijgen.’

Bron: De Volkskrant 24 maart 2015